De 28-jarige Hans Maes is een Antwerpenaar én liberalist in hart en nieren. Sinds 2014 is hij actief in de Vlaamse politiek met – naar eigen zeggen – “een sterke mening en oprecht engagement”. De komende verkiezingen staat hij op de vijfde plaats voor Open VLD op de Europese lijst.
Je bent nog steeds voorzitter van Jong VLD. Hoe ben je in de politiek gerold?
Toen ik 16 jaar was en in het middelbaar zat, kwam mijn leerkracht geschiedenis de klas binnen en zei: “Jongens er bestaat een interessant project: het Europees jeugdparlement.” Een project waarbij je in het Europees parlement kan gaan praten over Europese thema’s met andere jongeren uit België. In het geval dat we dit goed deden, mochten we hiermee ook naar het buitenland trekken.
Ik heb me daarvoor ingezet. Dat viel zo goed mee. Was ongelofelijk plezant. (lacht) De delegatie van mijn school heeft dat ongelofelijk goed gedaan. We mochten het jaar nadien zelfs naar een conferentie met 350 jongeren, van over heel Europa. Ik ben dat blijven doen, acht jaar lang zelfs. Ik heb uiteindelijk een vijftigtal conferenties gedaan over heel Europa. Praten over Europese thema’s met jongeren van over heel het continent, dat is wat mijn passie voor het Europees project heeft doen groeien.
Aan alles komt natuurlijk een einde, ik was te oud voor de organisatie. Toen dacht ik: “Hoe kan ik dat nu vertalen naar een engagement op nationaal niveau?” Ik heb dan gekeken naar de Europese standpunten van de verschillende partijen, waarbij Open VLD verreweg dé partij was die het meest bij mij aansloot.
Je communiceert veel met sociale media, is dat belangrijk voor jonge politici om de kiezer te bereiken?
Ja. Ik ben er heel erg van overtuigd dat – zeker voor jonge politici waarbij de ambities hoger liggen dan het lokale niveau – sociale media onontbeerlijk zijn geworden. Zonder kan ik simpelweg niet iedereen in het land bereiken. Over het algemeen, waar je vroeger politici had die het debat eerder “take it or leave it” voerden, is het nu meer een permanente constante conversatie geworden met kiezers én volgers.
“We hebben daar (het klimaat) de laatste 15 à 20 jaar ongetwijfeld te weinig aandacht aan besteed.”
Over de klimaatwet is én was er veel rond te doen. Waarom is de klimaatwet er niet door geraakt?
Het klimaat is ongeloof belangrijk. We hebben daar de laatste 15 à 20 jaar ongetwijfeld te weinig aandacht aan besteed. Het had te weinig urgentie. Sinds de klimaatmarsen – waar ik trouwens bij was – staat dat item hoger op de agenda. Gelukkig hebben we eindelijk ook als politiek het besef gekregen dat er dringend – hoogdringend zelfs – iets aan gedaan moet worden.
Als partij vinden we het niet zinvol om, nog snel voor de verkiezingen, er een wet door te rammen. Een wet waarin er een heel wat concrete maatregelen staan en waar we ons in kunnen vinden, maar waar er ook nog maatregelen zijn waar we ons grote vragen bij stellen.
Wat is de oplossing dan?
We vinden dat er eerst een verkiezing aan vooraf moet gaan. Laat ons een ambitieus klimaatbeleid voeren in de volgende legislatuur. Nadien – tijdens de regeringsonderhandelingen – daar goed over na te denken en stakeholders erbij te betrekken.
Niet enkel de academische wereld – die de klimaatwet trouwens heeft geschreven – maar ook de industrie, de bedrijven, de burgers, … zodanig dat we met een breed gedragen klimaatplan komen. Zodanig dat we ons hier, als land, achter kunnen scharen. Om dit allemaal te verwezenlijken, was de periode te kort.
“Wij staan 100% achter de uitfasering van de huidige kerncentrales.”
N-VA wilt één of meerdere kerncentrales open houden. Kan dat voor Open VLD?
Wij staan 100% achter de uitfasering van de huidige kerncentrales, zoals die 15 jaar geleden beslist is. De huidige kerncentrales open houden is onbetaalbaar. De investeringskost van een kerncentrale is in het begin heel hoog, die wordt dan voor lange tijd relatief laag, om tegen het einde van de levensduur exponentieel te stijgen in onderhoudskost.
Riskeren we dan niet weer een mogelijk energietekort?
Dat denk ik niet. Afgelopen winter zaten we bijna aan een kernuitstap. Amper één kerncentrale was deze winter operationeel. Oké, toen werd er gesproken over het afschakelplan om te kijken waar onze energie vandaan komt. Het antwoord hierop is volgens mij een betere interconnectiviteit met onze buurlanden én met Europa. Er moet eindelijk werk gemaakt worden gemaakt van een Europese energie unie. We moeten als Europa, of onderling in regio’s, energietekorten kunnen opvangen. Om een voorbeeld te geven: als in Noorwegen veel waterkracht-energie is of als het in Spanje heel zonnig is, moet die overschot aan energie tot bij ons geraken.
Over de bedrijfswagens. Wat moeten we daarmee aanvangen?
Op middellange termijn – voor ons is dat 2028 – moeten we de fiscale voordelen enkel nog aan groene voertuigen geven. Zodanig dat we op enkele jaren tijd het ganse bedrijfswagenpark kunnen ‘vergroenen’. Niet enkel door ons vast te pinnen op elektriciteit, maar ook andere technologieën, door het open te houden.
Op lange termijn moet dat systeem van salariswagen eruit, we moeten het uitfaseren. Het is niet logisch dat we mensen verlonen met een auto. We kunnen mensen wel geen loon afpakken – op dat vlak denken we totaal anders dan bijvoorbeeld Groen – de mensen moeten evenveel blijven verdienen. Mensen die veel op de baan zijn, denk aan vertegenwoordigers en verkopers die moeten volgens ons ook hun voertuig kunnen blijven behouden, hetzij niet meer fiscaal aftrekbaar.
Openbaar vervoer: het zou een alternatief moeten zijn, maar staat nog niet op punt. Wat is jullie voorstel?
Liberaliseren. Onze overheidsbedrijven die het openbaar vervoer organiseren, zijn logge bedrijven met een logge hiërarchische structuur. Ons voorstel is het implementeren van een systeem zoals in Nederland. We moeten de exploitatie van openbaar vervoer openstellen voor de markt, hetgeen wat we van Europa tegen 2021 moeten doen.
“We moeten de exploitatie van openbaar vervoer openstellen voor de markt.”
In het Verenigd Koninkrijk is dat helemaal mislukt?
Dat werkte daar inderdaad niet. De overheid heeft daar té veel controlerende tools uit handen gegeven. We kunnen dat voorkomen. We kunnen ze richtlijnen opleggen qua maximumprijs en andere elementen waar ze aan moeten voldoen.
Een paar maanden geleden zorgde het Marrakesh pact voor beroering? Hoe kijk je daarop terug?
Ik heb dat als jongerenvoorzitter van zéér dichtbij kunnen volgen. Het was doorzichtig. (lacht) N-VA heeft dat kunnen communiceren alsof ze hun principes volgden, maar neem nu twee weken voor de lokale verkiezingen. Op dat moment schrijft Theo Francken een boek over migratie, maar nergens in het werk kwam het Marrakesh pact voor. Dat zou toch moeten bij zo’n principieel probleem. Enkele weken later wordt dat ineens een groot probleem voor de partij.
In april 2018 was er zelfs een commissie – van Buitenlandse Zaken geloof ik – waarop Theo Francken zich akkoord verklaarde met het zogenaamde Marrakesh pact. Volgens mij heeft dat alles te maken met de laatste lokale verkiezingen waar ze veel kiezers hebben verloren aan Vlaams Belang. Het was duidelijk een zet om de stemmen op rechts bij te houden.
Hebben ze hun verantwoordelijk verloochend?
Ja. Volgens hun hebben ze hun verantwoordelijkheid verloochend, maar voor mij is ‘verantwoordelijkheid nemen’: verder besturen. Ervoor zorgen dat – net zoals in Nederland en andere landen – een interpretatieve nota wordt toegevoegd. Ze zijn op enkele maanden van beleidspartij naar zweeppartij te gaan. Ze vallen nu het beleid dat ze vijf jaar lang hebben gevoerd. Dat is waanzin.
Dat brengt ons naadloos naar het volgende onderwerp: wat is volgens jou de oplossing voor migratie?
Spreiding. De instroom van migranten moet worden opgevangen in een gedeelde verantwoordelijkheid tussen de lidstaten. We moeten überhaupt ook trouwens preventief ervoor zorgen dat de migratiestromen niet op gang komen. We moeten de mensen in de landen van oorsprong kunnen helpen: ontwikkelingssamenwerking, versterken van hun democratie, die landen economisch laten groeien, oorlogsgebieden veiliger maken. We moeten op Europees vlak naar het Canadees model, daar bepaalt de overheid hoeveel extra inwoners ze per jaar kunnen verwelkomen. Dat creëert draagvlak bij de bevolking.
Jullie willen het stemrecht naar 16 jaar brengen? Is dat niet te jong?
Het belangrijkste is dat het gaat over stemrecht en niet over stemplicht. Heel wat 16-jarigen weten goed wat er in de wereld gaande is. Ze beseffen dat heel wat beslissingen impact hebben op hen, kijk maar naar de klimaatmarsen. Daarom zijn we ervan overtuigd – dat jongeren die dat willen – ook moeten kunnen stemmen en ook vertegenwoordigd moeten kunnen worden.
Wat dan met jongeren die niet gemotiveerd zijn of niet met politiek bezig zijn?
Dat is prima. Laat ze! Ik was op mijn 16 ook relatief weinig bezig met politiek. We vinden dat diegene die willen stemmen, moeten kunnen stemmen.
“Dat (confederalisme) is weglopen van onze problemen.”
We staan ongetwijfeld voor een lange formatie. Een centrum-rechts Vlaanderen en links Wallonië. Is confederalisme een oplossing?
Nee. Dat is weglopen van onze problemen. Het idee dat een autonoom Vlaanderen de maatschappelijke uitdagingen van vandaag op zichzelf kan oplossen is volgens mij fictie. In mijn hoofd is de enige manier om economie, migratie, klimaat – en nog veel meer– te optimaliseren, door méér samen te werken. Niet door terug te plooien op onszelf. De zes staatshervormingen hebben een behoorlijke knoeiboel gemaakt van ons land. We moeten gaan kijken welke zaken niet beter naar een ander niveau, zowel federaal, regionaal als Europees moeten kunnen.
Jong VLD Gent nodigde Catalaans president Carles Puigdemont uit. Europa is heel stil over de feiten die in Catalonië gebeurd zijn. Hoe zie je daartegen aan?
Ik vind dat een regionale discussie: een conflict tussen Spanje en Catalonië. (twijfelt) De politici die het referendum voor onafhankelijkheid hebben georganiseerd, hebben de Grondwet geschonden. Niet tegenstaande vond ik het, op politiek niveau, geen juiste beslissing om ze op te sluiten. De Spaanse overheid is daar volgens mij iets te streng in opgetreden.
De brexit is alweer uitgesteld. Het blijft maar aanslepen. Wat denk je daarover?
Het is ondertussen drie jaar geleden dat het referendum gehouden werd! Als mens denk ik: “Het is goed geweest.” Als politicus sta ik daar heel anders tegenover. De impact op onze bedrijven, op onze economie, op de gewone burger is in geval van een ‘no deal’-brexit, is erg groot.
Hopelijk worden ze – zoals professor Hendrik Vos zei – geen Trojaans paard binnen Europa, die alles wilt tegenwerken als ze er niet uit geraken. Ik denk dat ze zelf geen oplossing zullen vinden. Ik ben het geloof in de huidige Britse politiek volledig kwijt. Het is niet constructief, ze stemmen gewoonweg alles weg. Ik denk dat ze verkiezingen moeten houden in Groot-Brittannië. Volgens mij zal hun deelname aan de Europese verkiezingen een mini-referendum zijn, dat zal tonen welke richting ze uit willen.
Je bent Antwerpenaar. De drugsproblematiek lijkt de bovenhand te houden. Wordt het verkeerd aangepakt?
Ja. Die ‘war on drugs’: ik heb er nooit in geloofd. Het werkt niet, het faalt. Als Jong VLD hebben we – denk aan de sluiting van Kompass in Gent – gevoeld dat het drugsbeleid op zijn grenzen aan botsen is, dat het niet de gewenste effecten heeft. Als Jong VLD denken we dat we moeten evolueren naar het Nederlands of Portugees model. Het decriminaliseren van druggebruik – wat niet hetzelfde is als legaliseren. Het decriminaliseren zorgt ervoor dat aan de gebruikerskant de administratieve sancties, met rehabilitatieprojecten voor zware gebruikers, worden opgelegd in de plaats van gevangenisstraffen. Portugal heeft daar enorme successen mee geboekt. We moeten druggebruik gaan sensibiliseren en mikken op de grote spelers.
“Het Jong VLD-standpunt is al twintig jaar hetzelfde: regulariseer cannabis.”
Het standpunt tussen Jong VLD en Open VLD is op vlak van cannabis erg verschillend?
Klopt. De standpunten liggen daar erg uit elkaar. Wat wel vaker gebeurt. (lacht) Het Jong VLD-standpunt is al twintig jaar hetzelfde: regulariseer cannabis. De volledige productie en handel van cannabis moet in het reguliere circuit gehaald worden. Het uit de criminaliteit halen.
Waarom is er een zo groot verschil tussen beide standpunten?
Heel wat huidige Open VLD politici zijn begonnen bij Open VLD en zeiden daar: “legaliseren”. Die groeien door naar minister, staatssecretaris, enzoverder. Ze worden dan voorzichtiger. Volgens hun is er dan geen draagvlak om het te regulariseren. Er is meer en meer wetenschappelijk bewijs dat regulariseren een oplossing kan zijn voor de problemen.
Oké. Het voornaamste argument is dan het gevaar van psychose. Ik ken zelf zo iemand, maar dat gaat over overmatig gebruik: over cannabismisbruik. Dat zijn mensen die teveel gebruiken, die misbruik plegen van cannabis. Net zoals dit met alcohol en roken gebeurt. Dat is volgens ons geen argument om dit te gaan verbieden aan iedereen.
Tenslotte, waarom moeten jongeren die voor het eerst gaan stemmen op Open VLD of op jou stemmen?
Jongeren die voor het eerst gaan stemmen, leven in de droom van onze ouders en grootouders. Onze voorouders die na de oorlog de handen in elkaar wouden slagen. Schengen, het vrije verkeer, de Euro, … We moeten de luxe die we daardoor hebben, behouden. Men mag niet opgaan in de woorden van de eurosceptici. We mogen niet verliezen wat we hebben en daarvoor wil ik vechten. De Europese Unie, dat fantastische project, moet blijven bestaan. Het moet voor meer mensen toegankelijk worden.
Veel succes met de komende verkiezingen.
